Juwelyr legt uit: welke edelstenen zijn er?
- Geplaatst op
- Geplaatst in Barnsteen, Edelsteen, Edelstenen, Halfedelstenen, Kristal, Kristalglas, Parels, Swarovski, Zirkonia
Onze fascinatie voor edelstenen is niet nieuw. Sieraden spelen al duizenden jaren een belangrijke rol in het leven van mensen. Begeerd om hun schoonheid of toebedeelde krachten, maar wat is een edelsteen eigenlijk? Juwelyr legt het uit.
Wat zijn edelstenen?
Eigenlijk zijn er vier stenen die het meest gebruikt worden als definitie van edelstenen: diamant, robijn, smaragd en saffier. De oude Grieken waren tot deze indeling gekomen op basis van zeldzaamheid en soms religieuze betekenis. Er zijn dus geen chemische kenmerken op basis waarvan deze groep stenen edelstenen worden genoemd, wel is een edelsteen altijd enigszins doorzichtig mineraal met een opvallende kristalvorm.
Tot 1967 werd voor alle andere stenen de term halfedelstenen gebruikt, maar dat is sindsdien komen te vervallen. Tegenwoordig vallen alle stenen onder de noemer edelstenen ongeacht de waarde of zeldzaamheid. Onder die ruimere definitie vallen ook allerlei mineralen en substanties die vaak gebruikt worden voor sieraden. In de praktijk spreekt men echter nog vaak over een edelsteen als het over een kostbare variant gaat. Hoe kostbaar een variant is wordt bepaald door de vier c's, waar u meer over kunt lezen in ons blog over de diamant.
Wanneer is een edelsteen een kristal?
De kleur en hardheid van edelstenen wordt bepaald door de combinatie van aanwezige mineralen. De meeste edelstenen bestaan uit twee of drie verschillende mineralen. Die mineralen zijn als het ware samengeklonterd tot een edelsteen met een regelmatige structuur. Het grote onderscheid ten opzichte van edelstenen is dat een kristal bestaat uit slechts één mineraal met zo een georganiseerde structuur.
Waar komen ze vandaan?
De hierboven genoemde edelstenen komen van nature voor. De mineralen die in de grond voorkomen kunnen, onder de juiste omstandigheden, kristalliseren. Deze worden vervolgens gewonnen in mijnen, maar er zijn ook mensgemaakte varianten, zoals zirkonia stenen.
Zirkonia
Zirkonia lijkt het meest op diamant, omdat het een vergelijkbare glans en sprankeling heeft. Daarnaast zijn het ook beide harde en sterke stenen. Hoewel ze op de schaal van Mohs (die de hardheid van een steen aangeeft) verschillend scoren, namelijk 8,5 voor zirkonia en 10 voor diamant, zijn ze beiden goed bestand tegen krassen. Waar diamant bestaat uit koolstof, bestaat zirkonia uit zirkonium. Het verschil tussen een zirkonia en een diamant is met het blote oog haast niet te onderscheiden, ondanks dat de diamant dus nog een stuk sterker is.
Kristalglas
Kristalglas is ook een kunstmatig kristal, waarvan Swarovski kristal de bekendste is. Het bestaat uit kwartszand en metaaloxiden, waaronder lood. Hoe hoger het loodgehalte, des te meer schittering en rijkere kleuren het kristal krijgt. Swarovski kristal bevat zels 32 procent lood! De door Daniel Swarovski ontwikkelde slijptechniek, waarbij in meer facetten wordt geslepen dan gewoon kristalglas, zorgt voor een nog betere weerkaatsing van het licht.
Zulke kunstmatige kristallen zijn over het algemeen zuiverder. Ze worden immers zonder imperfectie geproduceerd. Terwijl men er bij natuurlijke kristallen geen invloed op heeft. Hierdoor zijn kunstmatige kristallen goedkoper, maar niet zo uniek als de natuurlijke varianten.
Organische edelstenen
Naast de edelstenen die uit mineralen bestaan, zijn er ook edelstenen die niet als mineralen worden beschouwd. De reden hiervoor is dat ze zijn gevormd door de biologische actie van een levend wezen.
Parels
De meest bekende organische edelsteen is de parel. Deze wordt gevormd door weekdieren, hoofdzakelijk oesters, soms slakken. Een parel ontstaat als reactie op binnengedrongen vreemde delen. Het parelmoer dat aan de binnenkant van de schelp zit omsluit dan ook het niet lichaamseigen deeltje. Deze laagjes parelmoer blijven zich om de indringer vormen en zo ontstaat na verloop van tijd een parel. Natuurlijke parels zijn zeer zeldzaam en komen slechts in 1 op de 10.000 a 15.000 opgeviste oesters voor.
Daarom worden parels ook gekweekt. Mensen brengen een deeltje in dat de oester of mossel irriteert. Hierdoor komt het defensieve mechanisme op gang en wordt het ingekapseld door laagjes parelmoer. Door te starten met een bolvormig object is de kans dat parels rond worden groot, maar het blijft een natuurlijk product en er ontstaan ook grillige vormen.
Barnsteen
Een andere organische edelsteen is barnsteen, ook wel amber genoemd. Het is gefossiliseerd hars uit naaldbomen. De hars is miljoenen jaren geleden uit de bomen gedropen en daarna versteend. Kopal is de jongere variant van amber, waarbij het nog niet gefossiliseerd is. Barnsteen is meestal warmgeel tot donkerrood van kleur, maar er bestaan ook meer groen-, blauw- of zwartgekleurde soorten. Barnsteen wordt elektrisch geladen door het langs een diervacht te wrijven, om deze reden is de term elektriciteit afgeleid van het Griekse woord voor barnsteen, elektron!
Ontdek hier al onze sieraden met edelstenen!